دهخدای شاعر (نقد و بررسی) بهسال۱۳۶۲ با نشر «امیرکبیر»
برگزیده و شرح آثار دهخدا ) مجموعه ادب جوان) بهسال۱۳۷۴ با نشر «فروزانروز»
دهخدا مرغ سحر در شب تار بهسال۱۳۸۳ با نشر «اختران»
دخوی نابغه بهسال۱۳۸۴ با نشر «گلآقا»: گزیدهای از مقالات چاپنشده یا کمتر دیدهشده علیاکبر دهخدا. گردآورنده در نخستین بخش کتاب، اظهارنظرها و بازتابهای چاپ اول این کتاب را همراهبا زندگینامهای از دهخدا نگاشته و طبع کرده است. آثار و تألیفاتی که از دهخدا در این کتاب درج شده عبارت است از نگاهی به «ترجمه عظمت و انحطاط رومیان و ترجمه روحالقوانین اثر منتسکیو»، «فرهنگ فرانسه به فارسی»، «شرححال ابوریحان محمدبن احمد خوارزمیبیرونی» و تصحیح و تحشیه دیوانهای ناصرخسرو، سیدحسن غزنوی، حافظ، منوچهری، فرخی سیستانی، مسعود سعد سلمان، سوزنی سمرقندی، ابن یمین، یوسف و زلیخای منسوب به فردوسی، صحاحالفرس، لغت فرس اسدی، امثال و حکم ، مجموعه مقالات و دیوان اشعار.
بازخوانی چرندوپرند دهخدا بهسال۱۳۸۸ با نشر «سوره مهر»
از دیگر پژوهشگرانی که درباره دهخدا قلم زده محمد دبیرسیاقی همکار دهخدا در سازمان لغت نامه است وی بهسبب همین همکاری و صمیمیت و شناخت بیواسطه بسیاری از اسناد دست اول و دستنوشتههای منتشرنشده از دهخدا را دردست داشت. دبیرسیاقی راه دهخدا را ادامه داد و در کنار محمد معین مُبلغ معتمد کارنامه دهخدا بود.
مجموعهمقالات دهخدا بهسال۱۳۵۸ با نشر «گلشن»
خاطرات دهخدا از زبان دهخدا، بهسال۱۳۵۹ با نشر «کتاب پایا»
دیوان اشعار دهخدا بهسال۱۳۶۶ با نشر «تیراژه»
آثار دیگر نویسندگان و پژوهشگران فعال درباره دهخدا:
احوال و افکار علیاکبر دهخدا بهقلم عباس قنبرزاده، بهسال۱۳۵۵ با نشر «پویش»: نمونهای است از شرحِحالنویسی و جمعآوری خاطراتی از دهخدا
نامههای سیاسی دهخدا نوشته ایرج افشار ، بهسال۱۳۵۸ با نشر «روزبهان»: ایرج افشار در مقدمه کتاب مینویسد «در این دفتر، آن مقدار از نامههای علیاکبر دهخدا که جنبه سیاسی و اجتماعی دارد و به دست من افتاده است بهچاپ میرسد تا علاقمندان نسبت به احوال او بتوانند از این نوشتهها در نگارش و تحقیق آنچه درباره او نوشته میشود بهره درست ببرند و دهخدا را از روی نوشتههای دوستانه و سیاسیاش بیشتر و بهتر بشناسند.» در این کتاب نامههای دهخدا به سیدنصرالله تقوی، سیدمحمد صراف، ابوالحسن معاضدالسلطنه،محمد قزوینی و نامههای اداری وی در زمان راهسازی خراسان چاپ شده است.
علامه علیاکبر دهخدا نوشته علی جانزاده، بهسال۱۳۶۲ با نشر «جانزاده»
گزیده آثار دهخدا نوشته حسن احمدی گیوی، بهسال۱۳۷۵ با نشر «قطره»
زندگینامه علامه علیاکبر دهخدا (با تأکید بر جنبه سیاسی آن) نوشته رضا یعقوبی، بهسال۱۳۷۷ با نشر «زهد»: سعی رضا یعقوبی بر آن بوده است تاحدامکان، با استفاده از مدارک و مستندات موجود به جمعبندی و تنظیم خلاصهای از زندگی آن بزرگوار با تأکید بر جنبههای مختلف فعالیتهای سیاسی وی بپردازد. وی در مقدمه کتاب مینویسد: «علت عمده شهرت و برجستگی علیاکبر دهخدا فعالیتهای سیاسی وی است و همین امر ما را بر آن داشت که با انتشار کتاب حاضر قسمتی از دین خویش را به یکی از عناصر فرهنگساز این سامان ادا کنیم»
مسافر روشنی (رمانی مستند براساس زندگی دهخدا) نوشته میترا بیات، بهسال۱۳۷۸ با نشر «سروش»: این رمان را سال۱۳۹۶ محمدباقر رضایی از طرف «گروه اخلاق و زندگی شهروندی» در رادیو تهران برای سلسله برنامه کتاب شب تنظیم کرد که بهروز رضوی آن را خواند.
حکایتهای دهخدا (گزیده حکایتهای ترتیبی از لغتنامه دهخدا) نوشته محمدحسین صفاخواه، بهسال۱۳۷۸ با نشر قدیانی
صوراسرافیل و علیاکبر دهخدا بهقلم کامیار عابدی، بهسال۱۳۷۹ با نشر «کتاب نادر»: کامیار عابدی در این مجموعه پس از مقدمهای درباب انقلاب مشروطه و بنیادهای فرهنگی آن، نکاتی درباره روزنامه صوراسرافیل بیان میکند و درپی آن شرحی از زندگی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی علیاکبر دهخدا همراهبا تحلیلی درباره آرای سیاسی و اجتماعی، سرودهها، آثار و پژوهشهای دهخدا بهدست میدهد.
همنوا با مرغ سحر(زندگی و شعر علیاکبر دهخدا) نوشته بلقیس سلیمانی بهسال۱۳۷۹ با نشر «ثالث» (چ.سوم:۱۳۹۸): عناوین این کتاب شامل از تولد تا مبارزه، از مبارزه تا تبعید، مبارزه در غربت، دهخدا در عرصه سیاست، قافله مرگ، علامه علیاکبر دهخدا مبتکر یا موسس نثر نوین فارسی، دهخدا و سوسیالیسم، لغتنامه بنایی سترگ، در کسوت شاعری، شعر فکاهی، اشعار متجددانه، شعر سنتی، منابع و گزیده اشعار.
دهخدا بهکوشش مهناز بهمنی بهسال۱۳۸۲ با نشر «مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان»
معرفی و شناخت علیاکبر دهخدا، شهناز مرادیکوچی و فتحالله اسماعیلیگلهرانی، بهسال۱۳۸۲: آنچه در این کتاب عرضه میشود کوششی است برای نشاندادن و ارزیابی کم و کیف فعالیت ادبی و فرهنگی و سیاسی دهخدا، از طریق ثبت پارهای از آثار وی و نیز آرا و نظراتی که نویسندگان، شاعران، محققان، منتقدان دربارهٔ حیات سیاسی و اجتماعی و آثار ادبی و فرهنگی او نوشتهاند. شهناز مرادیکوچی و فتحالله اسماعیلیگلهرانی علاوهبر گردآوری مقالات و هماهنگی موضوعی بین آنان، زندگینامه مفصلی از دهخدا نوشتند که گویی کاملترین و مستندترین اثر در معرفی دهخدا دانست.
یاد آر ز شمع مرده یاد آر (زندگی، نقد و تحلیل اشعار دهخدا) نوشتۀ سحر مازیار، بهسال۱۳۹۰ با نشر «سخن»: در ابتدای کتاب آمده «گردآوری این کتاب تلاشی است در جهت شناساندن دهخدا با تمرکز بر وجه شاعرانه او و اشعارش. از آن رو که کتابها و مقالات بسیاری در باب زندگی سیاسی او نوشته شده، ما در این کتاب به وجه سیاسی او کمتر پرداختهایم و در کنار وجه شاعریش تا حدودی نیز به جنبه طنزپردازی او توجه نشان دادهایم؛ چراکه بسیاری از اشعار مهم او در قالب طنز سراییده شده است. درمجموع باید گفت که این کتاب مجموعهای است از جستارهایی که درباب شعر دهخدا و جنبه شاعری او نگاشته شده است.» مقالات این کتاب شامل عناوین طنز دهخدا، دهخدای شاعر، یاد و خاطرات، گزیده اشعار و کتابشناسی است.
کتابچه علیاکبر دهخدا نوشته حسن سالاری، بهسال۱۳۹۲ با نشر «محراب قلم»: از مجموعه دانشوران دیروز و امروز برای گروه سنی کودک و نوجوان
علیاکبر دهخدا بهقلم علیاکبر ولایتی، بهسال۱۳۹۳ با نشر «امیرکبیر»: جلد هشتم از مجموعه آفرینندگان فرهنگ و تمدن اسلام و بوم ایران است. این کتاب در ۹ فصل دارد. فصل اول «اوضاع سیاسیاجتماعی ایران در دوران قاجار» را بازگو میکند. فصل دوم «تولد در عصر استبداد» نام دارد و در فصل سوم که نامش «دمیدن صور اسرافیل» است، چگونگی بهراهافتادن نشریه صور اسرافیل روایت میشود. فصل چهارم «اندیشههای سیاسیاقتصادی» دهخداست. فصل پنجم به «لغتنامه دهخدا» میپردازد. «امثال و حکم دهخدا» هم در فصل ششم کتاب بررسی شده است. نمونههایی از شعر دهخدا در فصل هفتم کتاب با عنوان «دهخدای شاعر» آمده است. در فصل هشتم آثار دهخدا تجزیه و تحلیل شده و فصل نهم به سالشمار زندگی دهخدا اختصاص دارد که کتابنامه را دربرمیگیرد.
مقالهشناسی
درباره دهخدا و بررسی اندیشه سیاسی و نقد ادبی وی صدها مقاله ژورنالیستی و علمینوشته شده است که نمونههای چند در اینجا آورده میشود:
چرندوپرند دهخدا و مکان در طنزنویسی فارسی نوشته ایرج افشار
دهخدا، شاعر یا استاد شعر؟ نوشته عبدالحسین زرین کوب
درباره اثر بزرگ علیاکبر دهخدا: امثال و حکم نوشته احسان طبری
سرمقالههای سروش استانبول نوشته مهرداد سلیمی
دهخدا آغازگر تحول نوشته مهدی اخوان ثالث
دخو نوشته غلامحسین یوسفی
پایاننامههای مرتبط با دهخدا
زمینههای استبدادستیزی و استبدادپذیری در امثال و حکم دهخدا، مصطفا قهرمانی ارشد، کارشناسی ارشد، ۱۳۸۹
رویکرد چندرشتهای به وجوه طنز در امثال و حکم دهخدا، حمیده مظفری، کارشناسی ارشد، ۱۳۸۹
کتاب شناسی توصیفیانتقادی دهخدا، محترم قربانی، کارشناسی ارشد، ۱۳۹۰
صور خیال در اشعار دهخدا، مجتبی نعیمی، کارشناسی ارشد، ۱۳۹۰
تحلیل و نقد نکات دستوری لغتنامه دهخدا، شهرزاد نیازی، دکتری تخصصی، ۱۳۹۱
بررسی شعر «یاد آر ز شمع مرده یادآر» دهخدا و مقلدان آن، محمدمهدی منصور، کارشناسی ارشد، ۱۳۹۱
بازتاب اندیشههای سیاسیاجتماعی علیاکبر دهخدا بر تحولات سیاسی دوران مشروطه، محمد قدمگاهی، کارشناسی ارشد، ۱۳۹۲
بررسی و تحلیل شگردهای طنزآفرینی علیاکبر دهخدا در چرندوپرند و دیوان اشعارش، سیداحمد پارسا، کارشناسی ارشد، ۱۳۹۵
یادداشتی دربارۀ دهخدا، زندگی و آثار او